Chuyện xứ Phù Tang

Tháng 8 năm nay lẽ dĩ nhiên là cũng giống như…. tháng 8 mọi năm, trên các hệ thống truyền thanh truyền hình thì ngày nào cũng mở đầu bằng phần tin “nóng”, tin kẹt xe từ vài chục cây số đến vài chục cây số trên các đường cao tốc, vì đúng ngay vào mùa nghỉ Obon, mùa về quê (帰省-qui sở-kisei) của người Nhật. Đối với người viết thì “quê nhà vẫn xa lơ xa lắc…”, nên không có chuyện “kisei”, chỉ còn “nóng” và “nóng”, làm gì cũng “nóng” đi đâu cũng “nóng”, nếu có khác thì chỉ ở mức độ “nóng ra nóng” （Chân hạ-真夏 từ 30 đến 35 độ C）hay “nóng khủng”　（Mãnh thử猛暑 từ 35 độ trở lên）. Tuy nhiên, theo giải thích của các nhà “chuyên môn khí tượng”, thì thế nào họ cũng tìm ra được một sự khác thường tiềm ẩn ở đâu đó, chẳng hạn: “từ trước tới nay chưa bao giờ có hiện tượng nóng trên 40 độ tại cùng một địa điểm trong suốt…. 4 ngày”, hoặc là “từ thuở mới sinh ra đến nay chưa bao giờ được chứng kiến những cơn mưa “du kích” (ゲリラ豪雨)　mang tính cách “cục bộ” (nghĩa là chỉ canh …ngay một chỗ) (局部地-cục bộ địa), có thể là một ngôi làng, có thể là một đoạn đường….　rồi ào đến như sấm và ra đi như sét” khiến sở giao thông, cầu đường Nhật Bản vất vả khai thông vì “du kích” để lại bao…. tang thương “sụt lở”, “lũ lội” làm… tắc đường, nghẽn lối. Mà thôi đó là chuyện của “giời”, “giời” muốn thế thì “dân gian” phải chịu thế, cứ thi hành trước và cũng chẳng được quyền khiếu nại sau. Nhưng cũng trong tháng 8, Nhật Bản vẫn còn cái nóng âm ỉ, râm ran sẵn sàng “bùng” lên từ “anh bạn láng giềng” Hàn Quốc và 2 “chuyên viên gây hấn” Bắc Hàn-Trung Quốc….vì nguyên nhân cũng chỉ là chuyện “viếng hay không viếng”. Xin mời quí vị theo dõi câu chuyện về ….

Đền này nguyên thủy có tên Tōkyō Shōkonsha (東京招魂社, Đông Kinh Chiêu Hồn xã) được xây vào tháng 6 năm 1869 thời Thiên Hoàng Minh Trị, sau đó “tu sửa” một chút đổi thành Yasukuni (靖国神社-Tinh Quốc Thần Xã, Yasukuni Jinja). Tọa lạc ngay giữa quận Chiyoda thuộc trung tâm thành phố Đông Kinh. Dùng xe điện ngầm (地下鉄)　của 4 tuyến đường Hanzomon, Tozai, Toei, Shinjuku （半蔵門、東西、都営、新宿）,　 đến ga Kudanshita　【九段下】, ra cửa số 1, đi bộ khoảng 1 phút sẽ thấy một ngôi đền cổ có cái mái thấp thấp, nghe nói được xây dựng theo lối kiến trúc của Thần Đạo. Tại đây, vào những ngày lễ, người ta sẽ được chứng kiến những cảnh tượng rất Nhật Bản ….trong thời chiến, chẳng hạn như hình ảnh của những chiến binh với quân phục oai nghiêm, tay cầm cờ “Mặt Trời” đi qua đi lại.

Đối với người Nhật thì ngôi đền này là một địa điểm linh thiêng, đề cao bản sắc dân tộc và là nền tảng tinh thần cho Nhật Bản, nơi thờ phụng những người đã hy sinh cho Thiên Hoàng trong các cuộc chiến, bắt đầu từ cuộc nội chiến Boshin (戊辰戦争1867-1868)　cho đến cuộc chiến Đại Đông Á (1939~1945-thế chiến thứ 2). Tính đến tháng 10/2004 ngôi đền đặt bài vị của 2,466,532 người Nhật và một số người từ các thuộc địa của Nhật mà trong đó có 2,133,915 đã tử trận trong cuộc chiến Đại Đông Á. (Bây giờ con số này chắc cũng không thay đổi bao nhiêu là vì không còn ai hy sinh vì…Thiên Hoàng nữa).

[B] Tội phạm chiến tranh[/B]
Sau khi Nhật Bản đầu hàng quân đồng minh vào tháng 8/1945, Thủ tướng Nhật Bản đương thời là tướng Hideki Tojo (東條英機) cùng hơn một nghìn sĩ quan, binh lính đã bị đưa ra tòa án quốc tế quân sự viễn đông. Hideki Tojo và 13 người trong nhóm cầm đầu bị xếp vào nhóm tội phạm chiến tranh hạng A, Hideki Tojo và 13 người trong nhóm cầm đầu bị xếp vào nhóm tội phạm chiến tranh hạng A. 7 người bị tuyên án tử hình và bị hành quyết năm 1948, 4 bị chung thân và 1 bị 20 năm và 2 chết trước khi bị tuyên án, còn lại 1054 tội phạm thì bị xếp vào hạng B và C.

Theo một tài liệu được tiết lộ vào ngày 28 tháng 3 năm 2007 bởi một số dân biểu 2 viện quốc hội, giới chức và giáo sĩ đại diện của đền Yasukuni thì trong phiên họp ngày 31 tháng 1 năm 1969, quyết định vinh danh những tội phạm bị Tòa án quân sự Viễn Đông kết án đã được mọi người chấp thuận với điều kiện là các giáo sĩ của đền Yasukuni không được công bố rộng rãi. Ngày 17 tháng 10/1978, bài vị của Thủ tướng Hideki Tojo và 13 tội phạm chiến tranh hạng A được lặng lẽ đưa vào đền Yasukuni. Từ khi việc này được công khai vào ngày 19 tháng 4/1979, cộng thêm những chuyến thăm đền với tư cách “cá nhân” hay “thủ tướng” của các cựu Thủ tướng Nhật, như các ông Ohira Masayoshi, Suzuki Zenko, Yasuhiro Nakasone, Miyazawa Kiichi, Ryotaro Hashimoto, Junichiro Koizumi thì sóng gió bắt đầu nổi lên từ

[B] Những nước bị… đì [/B]
Quan hệ ngoại giao giữa Nhật và những nước bị Nhật chiếm đóng trong Đại chiến thế giới thứ 2 nhất là Trung Quốc, Đài Loan và Nam-Bắc Triều Tiên trở nên căng thẳng vì những nước này cho rằng: đây chỉ là âm mưu để Nhật chính nghĩa hóa cuộc chiến xâm lược và đang có ý đồ phục hồi tinh thần quân phiệt.

Ngoài ra, mấu chốt của những “tố giác” này không phải là không có “cơ sở” khi đi sâu vào “chi tiết”.

Trong khu vực đền Yasukuni có viện bảo tàng lịch sử Nhật Bản tên Yushukan【遊就館-Du Tựu Quán】trưng bày hình ảnh, vũ khí v.v… mà quân đội Nhật đã sử dụng trong cuộc chiến Đại Đông Á v.v… đặc biệt có một clip video dài 50 phút có tên “Watashitachi wasurenai – Kansha to Inori to Hokori wo” (Chúng tôi sẽ không quên – Hãy tự hào- cầu nguyện- tạ ơn) 『私たちは忘れない―感謝と祈りと誇りを―』 một ngày được chiếu 6 lần ghi lại hình ảnh bắt đầu từ cuộc chiến với nhà Thanh Trung Quốc (1894) , với Nga (1904) cho đến cuộc “mở mang bờ cõi” của Nhật trong cuộc chiến Đông Á (1937). Giải thích mục đích cuộc xâm lăng này nhóm thực hiện cho là: “để bảo vệ khu Đông Á tránh sự xâm lăng của những thế lực phương Tây mà Nhật cũng là một nạn nhân ”, điều mà “những nước bị đì sôi máu” là những đau thương do đoàn quân xâm lăng gây ra như vụ thảm sát Nam Kinh (Trung Quốc), việc chiếm đóng Nam-Bắc Triều Tiên, bắt người dân nước này làm nô lệ, phục dịch v.v..…. lại không được đề cập. Chưa hết, trong những tập tài liệu phát cho khách đến thăm còn có nhiều đoạn rất “phản động”, chẳng hạn như: “Chiến tranh là một thảm họa, nhưng là điều cần thiết để bảo vệ sự độc lập của Nhật và những nước châu Á láng giềng”. Hay “những người bị gọi là tội phạm chiến tranh Nhật đã bị tòa án chiến tranh “đối xử tàn tệ và không công bằng.” Những chủ trương này còn được đăng “chình ình” trên những trang web tiếng Anh của Yasukuni, khiến lâu lâu trang này lại bị hacker đánh sập không access được.

Thỉnh thoảng, lại thêm tuyên bố của các ông tai to mặt lớn, tuy không có quyền nhưng có uy mà điển hình là ông Ishihara Shintaro (cựu đô trưởng Tokyo) hoặc Hashimoto Toru (thị trưởng Osaka)…. luôn ngược hẳn với chủ trương của các nước bị…. dì đã
khiến tình hình đã tồi lại thêm tệ.

Trước những “tấn công” này Nhật Bản đã phải

[B]Biện minh[/B]

- Trong lần viếng thăm đền vào ngày 15 tháng 8 năm 2006, cựu Thủ tướng Koizumi cho biết: “Tôi đến thăm đền Yasukuni để cầu nguyện cho hoà bình chứ không phải để xưng tụng chủ nghĩa đế quốc của Nhật Bản trong quá khứ. Tôi không thể hiểu được vì sao chuyện viếng thăm của tôi lại bị chỉ trích như vậy”. Được biết, ông Koizumi là vị thủ tướng đến thăm đền nhiều nhất, tổng cộng 6 lần.

- Giải thích về các nội dung “phản cảm” trưng bày trong viện bảo tàng lịch sử Yushukan, chính phủ Nhật trước sau như một: đây là chuyện của ban quản trị ngôi đền, chứ chúng tôi không chủ trương như vậy. Điều giải thích này cũng hợp lý… vì sau thế chiến thứ hai, dưới áp lực của lực lượng chiếm đóng, hiến pháp 1946 của Nhật đã quy định rõ là chính trị không được xen vào các hoạt động của tôn giáo (Chính Giáo Phân Ly) nên chính phủ Nhật đã giao đền Yasukuni cho các đoàn thể tư nhân tôn giáo quản lý.

- Người Nhật, qua các nhà lịch sử chuyên môn giải thích: cho đến khi Nhật đầu hàng (1945) việc “chết cho Thiên Hoàng” đồng nghĩa với “chết cho tổ quốc”, vì Hiến pháp từ thời Minh Trị (1889) đã định rằng: “Thiên hoàng là một người cao cả và bất khả xâm phạm, là một vị thần con của Thái Dương Thần Nữ, được đưa xuống trần để trị vì nước Nhật”, thế thì Thiên Hoàng quả là một người siêu tuyệt đã được thần linh chọn lựa, cho nên việc thờ phụng những người đã chết trong đền là chuyện quá bình thường.

- Đã có bao nhiêu lời xin lỗi chính thức hoặc của Thiên Hoàng Nhật Bản Akihito, của thủ tướng Murayama (1995), thủ tướng Koizumi (2005)…. về những thảm họa Nhật đã gây ra trong quá khứ. Ngày 15/8 năm 2010, trong buổi lễ kỷ niệm 65 năm ngày Nhật Bản thua trận, thủ tướng Kan Naoto nhấn mạnh “Trong thế chiến thứ 2, Nhật Bản đã gây ra nỗi đau và sự thiệt hại to lớn cho người dân nhiều nước, đặc biệt ở châu Á. Tôi rất lấy làm tiếc về điều đó và xin gửi lời chia buồn tới những gia đình có người thiệt mạng trong chiến tranh và cam kết Nhật Bản sẽ nỗ lực hết sức để củng cố nền hòa bình trên toàn thế giới".　Dịp này, Nhật hoàng Akihito cũng bày tỏ nỗi kinh hoàng của chiến tranh, tỏ lòng tôn kính đối với những người đã ngã xuống nơi chiến trường, cũng như những người dân vô tội đã bị chiến tranh cướp đi mạng sống v.v…

Dù đã cố gắng “thanh minh thanh nga”, nhưng “những nước bị đì” (có thể là thực tình, có thể là cố tình) vẫn cho đó là một “hành động” nói cho qua chuyện, che đậy một âm mưu khi “quân phiệt đủ lông đủ cánh”.

Ngoại trừ những trường hợp cá biệt của một số ít bảo thủ, nói chung thì hầu hết người dân Nhật đều có cùng suy nghĩ: họ chỉ muốn sống an bình và không bao giờ chấp nhận một kế hoạch tái võ trang để mở ra những cuộc chiến tranh mới, nhưng ở tư thế quốc gia, các nhà lãnh đạo lại mang một suy nghĩ khác, họ muốn “hùng mạnh” không phải để “xâm chiếm” mà chỉ để “giữ thân”, họ dư biết rằng không thể nào an tâm mãi mãi dưới cái dù bảo vệ của Mỹ, thế nào cũng có lúc Mỹ phải lơi ra vì lý do này lý do nọ v.v…. Ngoài ra, bên cạnh còn có những khó khăn từ anh bạn khó tính Hàn Quốc; đe dọa của kẻ khùng điên Bắc Hàn lâu lâu lại dở trò hăm họa: có ngày “tên lửa” sẽ “đâm sầm” vào Nhật Bản đấy; hung hăng của tên khổng lồ Trung Quốc, luôn mở giọng “ăn cướp” , hết cử tàu hải giám, tàu chiến, máy bay thám thính… thường xuyên xâm nhập lãnh hải Nhật. Còn ngay tại địa phương Trung Quốc, nơi có những nhà máy của Nhật lúc đầu được lập ra để “dạy nghề” cho Trung Quốc (theo lời yêu cầu của Đặng Tiểu Bình khi viếng thăm Nhật năm 1979), cứ mượn hết cớ này cớ nọ để đập để phá, hở tí là đe là dọa. Nói cho chính xác hơn, các nước này nhất là Trung Quốc luôn sử dụng tối đa những cơ hội “chính đáng trong quá khứ” để “làm khó nhau trong hiện tại”.

[B]Còn tháng 8 năm nay? [/B]

Tháng 9 năm ngoái, trước khi đảng Tự Dân thắng lớn, ông Shinzo Abe đã tuyên bố: “Tôi lấy làm tiếc là vào thời kỳ còn làm Thủ Tướng (2006), tôi đã không thực hiện được việc viếng thăm đền, nếu có cơ hội, nhất định tôi sẽ thực hiện cho bằng được”. Lời tuyên bố của ông Abe đã làm “những nước bị đì” hơi nổi giận, gọi là “hơi” vì lúc đó ông Abe chưa là gì cả nhưng năm nay, ông đã “thành danh” thì mọi chú ý đều dồn về ông.

Ngày 15/8/2013 vừa qua, để tránh những đụng chạm đối với “những nước bị đì”, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và 3 nhân vật khác mà mọi con mắt đều chú mục là Phó Thủ Tướng Aso, bộ trưởng bộ ngoại giao Kishi, chánh văn phòng nội các Suda đã không có mặt trong đoàn người đến thăm đền, nhưng ông Abe đã nhân danh chủ tịch đảng Tự Dân nhờ dân biểu Hagiuda Kouchi (phụ tá của ông) mang đến hộ ông một ngân khoản phúng điếu (tiếng Nhật gọi là Tamagushi Ryo玉串料) và nhờ ông phụ tá nói hộ: “ý nghĩ viếng thăm đền Yasukuni từ trước đến nay của tôi vẫn không thay đổi và tôi thành thật xin lỗi vong linh những người đã hy sinh cho đất nước Nhật là tôi đã không thể đến đây”.

Lần này thì có 3 bộ trưởng trong nội các đến viếng đền, bộ trưởng tổng vụ, bộ trưởng bộ công an quốc gia, bộ trưởng bộ cải cách hành chánh. Ngoài ra cũng trong ngày này, có 89 nghị sĩ, dân biểu của đảng cầm quyền cũng như đối lập đã… có ghé ngang. Lẽ dĩ nhiên Trung quốc lẫn Hàn quốc đều lên tiếng kháng nghị và gọi đại sứ Nhật tại Bắc Kinh và Seoul đến bộ ngoại giao để “sỉ vả”.

[B]Chúng tôi cũng “viếng”.[/B]

Thấy dân biểu Nhật rủ nhau …. viếng đền, 4 dân biểu Hàn quốc cũng quyết định: “Chúng tôi cũng viếng” nhưng với mục đích: đến trước đền Yasukuni đọc bản hạch tội nhóm “cực đoan quân phiệt Nhật Bản” muốn đưa nước Nhật trở lại thời phát xít ngày xưa mà cố tình quên đi lịch sử xâm lược của Nhật trước đây mà kẻ cầm đầu không ai khác hơn là….. Thủ tướng Shinzo Abe.

Sáng ngày 15 tháng 8, 4 dân biểu này cùng với một phái đoàn người Hàn Quốc sống tại Nhật đến “viếng” đền Yasukuni để thực hiện ý định của họ, nhưng khi chỉ còn cách đền Yasukuni chừng 500 mét thì cảnh sát chận lại yêu cầu không nên đến trước cổng đền, vì tại đền đang có những người Nhật (cực hữu) sẵn sàng “đánh trả”, và khó mà tránh khỏi một cuộc xô xát. 4 dân biểu Hàn quốc đành phải đứng nơi cảnh sát chỉ định để thực hiện kế hoạch của mình với một rừng báo chí vậy quanh.

Tiếng loa phóng thanh, tiếng hoan hô đả đảo đã làm khu vực ngôi đền sôi động suốt buổi sáng, đến buổi chiều thì không khí trở lại yên lặng như ngày thường vì …. mọi phía đã hoàn thành nhiệm vụ, ai nấy đều… chia tay mạnh ai về nhà đó.

[B]Phó thủ tướng Nhật “thất ngôn” vô tình hay cố ý?[/B]

Nếu nói về thất ngôn của các nhà lãnh đạo thì quả thực là không thiếu, tuy nhiên có những “thất ngôn” đúng là “nói bậy”, nhưng cũng có những “thất ngôn” thuộc loại có chủ ý, lỡm lờ, ai muốn hiểu sao thì hiểu, không hiểu phát ngôn của ông Aso thuộc loại nào, chắc phải đợi một thời gian mới rõ.

Trong cuộc thảo luận về cải cách Hiến pháp, do nhóm nghị sĩ thuộc đảng cầm quyền tổ chức vào ngày 29 tháng 7, Phó thủ Tướng kiêm bộ trưởng tài chánh Nhật Taro Aso đã tuyên bố: “Hiến pháp Weimar của Đức đã được thay đổi một cách âm thầm mà không ai nhận ra. Tại sao lại không học kinh nghiệm từ kỹ thuật này?”. Lời tuyên bố này đã bị các nước vốn không thiện cảm với Nhật Bản như Hàn Quốc, Trung Quốc lên án “Nhật đang chuẩn bị sửa đổi hiến pháp để trở lại tinh thần quân phiệt xưa”, ngoài ra, ông còn bị Trung tâm Simon Wiesenthal, một tổ chức phi chính phủ về vấn đề nhân quyền của người Do Thái (có trụ sở đặt tại Mỹ), lên tiếng phản bác: “Bài học duy nhất mà chính phủ các nước trên thế giới có thể rút ra từ Đệ tam Đế chế Đức đó là những kiểu hành xử mà những người nắm quyền không nên làm”. Để tránh phiền hà, Chánh văn phòng nội các Suda Yoshihide đã yêu cầu ông Aso phải tự giải thích và trấn an dư luận: “chính phủ của nội các Abe không bao giờ nhìn nhận chế độ Đức quốc xã cả”.

Trước sự chỉ trích của nhiều phía cả trong lẫn ngoài, hôm 1/8, ông Taro Aso nói lại là ông chỉ muốn sử dụng ví dụ này để khuyến khích một cuộc thảo luận sâu sắc và bình tĩnh về Hiến pháp hơn và ông xin rút lại lời tuyên bố này. Ông này nói: “Tôi đã nhấn mạnh đến việc chế độ phát xít thay đổi Hiến pháp Weimar để cho thấy đây là một ví dụ tiêu cực về các thay đổi không thông qua thảo luận thực sự hay không có sự đồng thuận của người dân”. Lẽ dĩ nhiên, đây là cơ hội bằng vàng để các đảng đối lập “làm khó”, nào là phải từ chức, nào là phải ra quốc hội để giải thích v.v.. Tuy nhiên, nội các Abe đã từ chối vì “ông đã thấy sự sai trái của mình và rút lại lời nói”.

Được biết hiến pháp Weimar, một hiến pháp dân chủ của nước Đức, ra đời năm 1919 và khi Hitler lên nắm chính quyền bản hiến pháp này đã được âm thầm sửa đổi vào năm 1933, sau khi Hitler lên nắm quyền.

Phó Thủ tướng Aso được biết đến như người hay có những phát biểu gây tranh cãi. Hồi đầu năm (21/1/2013), ông từng tuyên bố người già tại Nhật nên “chết mau” để tránh lãng phí tiền ngân sách chi cho hệ thống y tế. Ông nói “Nếu tôi là người bệnh, tôi sẽ không thể yên giấc khi nghĩ rằng tất cả tiền viện phí đó do chính phủ chi trả. Vấn đề sẽ không được giải quyết nếu như chúng ta không để họ “ra đi” sớm”. Sau đó ông lại trần tình: lời nói của tôi quả tình không phù hợp.

-------------------

[B]Lời kết[/B]

Việc Nhật Bản chủ trương “hùng mạnh”, thay đổi hiến pháp từ “Tự Vệ Đội” sang “Quân đội” là điều không khó hiểu. Nhưng cách Nhật Bản đang làm bây giờ là cách làm âm thầm, tiệm tiến không “dao to búa lớn”. Những so sánh về tiềm năng quân sự trên biển của Nhật vượt hẳn Trung Quốc mà chúng ta thường nghe là điều các chuyên gia nước khác nói, chứ không phải họ nói, điển hình là vào ngày 6/8 vừa rồi, tin tức hạ thủy chiếc tàu chiến lớn nhất kể sau thế chiến thứ hai Izumo được truyền thông nước ngoài loan tải rộng rãi, còn giới truyền thông trong nước chỉ đề cập qua loa như những tin bình thường khác.

Nói tóm lại, trong giai đoạn này, Nhật đang cố gắng chứng tỏ cho thế giới thấy những điều họ nghĩ và sắp làm là họ chỉ muốn “giữ thân” để “yên thân” chứ không có ý đồ nào khác. Thôi, chúng ta tạm tin như vậy đi nhé.
----------------------

Hẹn kỳ sau. Sayonara.
Trần Thái Huy